Η θεία λειτουργία ποὺ τελεῖται, ἀγαπητοί
μου, κατὰ κανόνα τὴν Τετάρτη καὶ τὴν
Παρασκευὴ τῶν ἑβδομάδων τῆς Μεγάλης
Τεσσαρακοστῆς ὀνομάζεται προηγιασμένη.
Γιατί ὀνομάζεται ἔτσι, καὶ γιὰ ποιό λόγο θε-
σπίσθηκε ἡ λειτουργία αὐτή, εἶνε ἀνάγκη νὰ
ἐξηγήσουμε μὲ λίγα ἁπλᾶ λόγια.
Γιὰ νὰ τελεσθῇ ἡ θεία λειτουργία, χρειά-
ζεται ἄρτος καὶ οἶνος, ψωμὶ καὶ κρασί. Χωρὶς
αὐτὰ λειτουργία δὲν γίνεται. Αὐτὰ ὁ ἱερεὺς
τὰ βάζει ἐπάνω στὴν ἁγία τράπεζα· τὸν ἄρτο
στὸ δισκάριο καὶ τὸν οἶνο στὸ ἅγιο ποτήριο.
Τὸ ψωμὶ καὶ τὸ κρασὶ μένουν ἔτσι μέχρι τέ-
λους τῆς λειτουργίας; Ὄχι. Μένουν κρασὶ καὶ
ψωμὶ μέχρι τὸ σημεῖο ἐκεῖνο ποὺ ἀκοῦμε «Τὰ
σὰ ἐκ τῶν σῶν σοὶ προσφέρομεν, κατὰ πάντα
καὶ διὰ πάντα». Ἐκείνη τὴ στιγμὴ ὁ ἱερεὺς μέ-
σα στὸ ἅγιο βῆμα προσεύχεται, καὶ οἱ Χριστι-
ανοὶ ἔξω γονατιστοὶ προσεύχονται, καὶ ὅλη ἡ
Ἐκκλησία παρακαλεῖ τὸ Θεό, γιὰ νὰ γίνῃ τὸ
θαῦμα, τὸ θαῦμα τῶν πιστῶν – ἐκεῖνοι ποὺ
δὲν πιστεύουν, ὅσα καὶ νὰ τοὺς ποῦμε, δὲν
παραδέχονται τὸ θαῦμα. Τὴν ὥρα ποὺ ὁ ἱε-
ρεὺς παρακαλεῖ καὶ λέει «Μεταβαλὼν τῷ
Πνεύματί σου τῷ ἁγίῳ», τὴν ὥρα ἐκείνη τὸ
Πνεῦμα τὸ ἅγιο καταβαίνει, καὶ τὸ ψωμὶ γίνε-
ται σῶμα Χριστοῦ καὶ τὸ κρασὶ γίνεται αἷμα
Χριστοῦ. Αὐτὸ εἶνε τὸ θαῦμα.
–Μά…, θὰ πῇ κάποιος ὀλιγόπιστος.
Δὲν ἔχει μά. Ἂν δὲν ἔχῃς πίστι, μὴν πατᾷς
στὴν ἐκκλησία. Προτιμότερο νὰ κάθεσαι στὸ
σπίτι σου ἢ στὸ καφφενεῖο, παρὰ νὰ πᾷς στὴν
ἐκκλησία χωρὶς νὰ πιστεύῃς.
Τὴν ὥρα λοιπὸν ποὺ γονατίζουμε, στὸ «Τὰ
σὰ ἐκ τῶν σῶν…», γίνεται τὸ μεγάλο θαῦμα.
–Μὰ πῶς; θὰ ρωτήσετε.
Σᾶς ἐρωτῶ κ᾿ ἐγώ· εἶνε τὸ μόνο μυστήριο;
Ὅσοι ἀποροῦν, πῶς γίνεται τὸ ψωμὶ σῶμα Χρι-
στοῦ καὶ τὸ κρασὶ αἷμα Χριστοῦ, τοὺς ἀπαντοῦμε, ὅτι δὲν εἶνε αὐτὸ τὸ μόνο μυστήριο.
Ὅλη ἡ ζωὴ εἶνε γεμάτη μυστήρια.
Ἂν πᾷς λ.χ. σ᾿ ἕνα ἀμπέλι, τί βλέπεις; Ἕνα
κούτσουρο καὶ μία ῥίζα. Ἡ ῥίζα τί κάνει; Ῥου-
φάει νερό, καὶ τὸ νερὸ γίνεται σταφύλι, γίνε-
ται κρασί. Ρωτῆστε ὅποιον γεωπόνο θέλετε·
πῶς ἡ ῥίζα τῆς κληματαριᾶς παίρνει τὸ νερὸ
καὶ τὸ κάνει κρασί; Δὲν μπορεῖ νὰ μᾶς ἐξηγή-
σῃ. Ἕνα περιβόλι, ἔχει λεμονιές, πορτοκαλιές,
μηλιὲς κ.τ.λ.. Τί τραβᾶνε οἱ ῥίζες τους; Νερό·
καὶ τὸ νερὸ αὐτὸ ἡ λεμονιὰ τὸ κάνει λεμόνι,
ἡ πορτοκαλιὰ πορτοκάλι, ἡ μηλιὰ μῆλο. Πῶς
γίνεται αὐτό; Μυστήριο, δὲν μπορεῖς νὰ τὸ
ἑρμηνεύσῃς.
Ἄνοιξε καὶ τὰ σπλάχνα τῆς γῆς· θὰ βρῇς
κάρβουνο. Τὸ κάρβουνο αὐτὸ ζυμώνεται ἐκεῖ
καὶ γίνεται διαμάντι! Ἔ λοιπόν· αὐτὸς ποὺ
παίρνει τὸ κάρβουνο καὶ τὸ κάνει διαμάντι,
αὐτὸς ποὺ παίρνει τὸ νερὸ καὶ τὸ κάνει κρα-
σί, αὐτὸς ποὺ παίρνει τὸ νερὸ καὶ τὸ κάνει λε-
μόνι ἢ πορτοκάλι, αὐτὸς μπορεῖ νὰ πάρῃ ἐδῶ
τὸ ψωμὶ καὶ νὰ τὸ κάνῃ σῶμα Χριστοῦ καὶ τὸ
κρασὶ νὰ τὸ κάνῃ αἷμα Χριστοῦ. Καὶ αὐτὸ τὸ
θαῦμα γίνεται τὴν ὥρα ποὺ προσεύχεται ὁ ἱε-
ρεύς. Πίστις χρειάζεται.
Πότε γίνεται τὸ θαῦμα; Στὴ θεία λειτουρ-
γία τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου καὶ τοῦ μεγάλου
Βασιλείου. Στὴ λειτουργία τῶν προηγιασμέ-
νων δὲν γίνεται μεταβολή, δὲν γίνεται αὐτὸ
τὸ θαῦμα.
–Δὲν γίνεται θαῦμα; Τί λές;
Δὲν γίνεται, γιατὶ ἔχει γίνει. Τὰ τίμια δῶρα
εἶνε ἤδη ἁγιασμένα, εἶνε «προηγιασμένα».
Αὐτὰ ποὺ ἔχουμε ἐπάνω στὴν ἁγία τράπεζα,
δὲν γίνονται τὴν ὥρα αὐτὴ σῶμα καὶ αἷμα Χρι-
στοῦ, ἀλλὰ ἔχουν γίνει προηγουμένως. Πότε;
Τὸ Σάββατο ἢ τὴν Κυριακή, στὴν προηγουμέ-
νη θεία λειτουργία, ὁ ἱερεὺς κρατάει τὸν ἁ-
γιασμένο ἄρτο καὶ τὸν φυλάει γιὰ τὴν προη-
γιασμένη. Γι᾿ αὐτὸ βλέπετε στὶς ἄλλες θεῖες λειτουργίες, στὴ μεγάλη εἴσοδο, ὅταν βγαίνει
ὁ ἱερεὺς καὶ κρατάει τὰ ἅγια στὸ «Οἱ τὰ Χε-
ρουβὶμ μυστι κῶς εἰκονίζοντες…», δὲν γονα-
τίζουμε· γιατὶ δὲν εἶνε ἀκόμα ἁγιασμένα. Ἐνῷ
στὴν προηγιασμένη ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμὴ
εἶνε ἁγιασμένα ὅλα· γι᾿ αὐτὸ ὅταν γίνεται ἡ
μεγάλη εἴσοδος καὶ ψάλλουμε τὸ «Νῦν αἱ δυ-
νάμεις τῶν οὐρανῶν…», γονατίζουμε ὅλοι·
διότι περνάει ὁ Χριστός. Αὐτὴ εἶνε ἡ διαφορὰ
τῆς προηγιασμένης θείας λειτουργίας ἀπὸ
τὶς ἄλλες τὶς τέλειες θεῖες λειτουργίες.
–Μά, θὰ πῆτε, γιατί νὰ ἁγιάζωνται ἀπὸ τὴν
προηγουμένη θεία λειτουργία;
Ὑπάρχει ἀνάγκη. Διότι τὴ Μεγάλη Τεσσα-
ρακοστὴ μόνο Σάββατο καὶ Κυριακὴ ἐπιτρέ-
πεται νὰ γίνεται πλήρης θεία λειτουργία.
–Γιατί ὄχι καὶ τὶς ἄλλες ἡμέρες τῆς ἑβδο-
μάδος;
Διότι ἡ θεία λειτουργία εἶνε πανήγυρις, εἶ-
νε Πάσχα Κυρίου, εἶνε χαρμόσυνη ἑορτή. Καὶ
ἐπειδὴ ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ εἶνε πένθι-
μη περίοδος, δὲν ἐπιτρέπεται θεία λειτουρ-
γία παρὰ μόνο Σάββατο καὶ Κυριακή.
–Αὐτὸς μόνο εἶνε ὁ λόγος;
Εἶνε καὶ ὁ ἑξῆς. Ὅσοι ἤθελαν νὰ κοινωνή-
σουν, ἔπρεπε νὰ περιμένουν τὸ Σάββατο καὶ
τὴν Κυριακή. Οἱ Χριστιανοὶ ὅμως τῶν πρώτων
αἰώνων δὲν μποροῦσαν νὰ μείνουν Δευτέρα,
Τρίτη, Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευὴ χωρὶς
θεία κοινωνία. Ἤθελαν νὰ κοινωνοῦν τακτι-
κά, εἶχαν μεγάλο πόθο. Ὁ μέγας Βασίλειος
λέει, ὅτι οἱ Χριστιανοὶ τότε κοινωνοῦσαν καὶ
Τετάρτη καὶ Παρασκευὴ καὶ κάθε μέρα ἀκό-
μη. Γι᾿ αὐτοὺς λοιπὸν τοὺς ζωντανοὺς Χρι-
στιανούς, ποὺ εἶχαν ζῆλο, ἡ Ἐκκλησία ὥρισε
νὰ γίνεται ἡ προηγιασμένη θεία λειτουργία
καὶ νὰ κοινωνοῦν οἱ πιστοί. Μὲ τὴν προηγια-
σμένη θεία λειτουργία δίδεται ἡ εὐκαιρία
στοὺς Χριστιανοὺς νὰ κοινωνοῦν συχνά.
Τώρα ἄλλαξαν τὰ χρόνια. Οἱ Χριστιανοὶ εἶ-
νε τόσο ψυχροὶ καὶ ἀδιάφοροι, ποὺ πολλοὶ
κοινωνοῦν μιὰ φορὰ τὸ χρόνο, τὴ Μεγάλη Πέμ-
πτη ἢ τὴ νύχτα τῆς Ἀναστάσεως ἢ τὰ Χρι-
στούγεννα. Μερικοὶ πάλι κοινωνοῦν δυὸ ἢ
τρεῖς φορὲς τὸ χρόνο. Κάποιοι ἄλλοι σπάνια
κοινωνοῦν.
Ἡ προηγιασμένη εἶνε μιὰ ἀπόδειξις, ὅτι ἡ
Ἐκκλησία μᾶς προτρέπει νὰ κοινωνοῦμε ὅσο
μποροῦμε συχνότερα. Ἐμεῖς ποιά συμβουλὴ
νὰ δώσουμε στὴ σημερινή μας ἐποχή; Τίθεται
τὸ ἐρώτημα· νὰ κοινωνοῦμε δύο ἢ τρεῖς φο-
ρὲς τὴν ἑβδομάδα, ὅπως οἱ πρῶτοι Χριστια-
νοί; Νὰ κοινωνοῦμε πέντε καὶ δέκα φορὲς τὸ χρόνο; Νὰ κοινωνοῦμε μόνο τὸ Πάσχα καὶ τὰ
Χριστούγεννα;
Ἐμένα ρωτᾶτε; Ρωτῆστε τὸν ἱερὸ Χρυσό-
στομο· καὶ ὅ,τι μᾶς πῇ ἐκεῖνος, αὐτὸ νὰ κά-
νουμε. Ρώτησαν πράγματι τὸ Χρυσόστομο,
ποὺ ἔκανε τὴ θεία Λειτουργία, καὶ ὁ ἅγιος πα-
τέρας τοὺς ἀπήντησε· «Εἶσαι ἕτοιμος; κοινώ-
να κάθε μέρα. Δὲν εἶσαι ἕτοιμος; οὔτε τὴ Λαμ-
πρὴ νὰ μὴν κοινωνήσῃς· γιατὶ καὶ ὁ Ἰούδας
κοινώνησε ἀλλὰ κολάστηκε».
Αὐτὸ εἶνε τὸ μεγάλο ζήτημα· ὄχι πόσες φο-
ρὲς θὰ κοινωνοῦμε, ἀλλὰ πόσες φορὲς θὰ
εἴμαστε ἕτοιμοι. Καὶ γιατί νὰ μὴν εἴμαστε ἕ-
τοιμοι; Ἀπὸ μᾶς ἐξαρτᾶται νὰ ἑτοιμαστοῦμε.
Βέβαια εἴμαστε ἁμαρτωλοί, ἔχουμε ἀκά-
θαρτη ψυχή, εἴμαστε ἀνάξιοι νὰ πλησιάσουμε
τὴ θεία κοινωνία. Ἀλλ᾿ ὑπάρχει τρόπος νὰ κα-
θαριστοῦμε. Δίπλα μας τρέχει τὸ ποτάμι. Εἴ-
μαστε ἀκάθαρτοι; ἂς πᾶμε νὰ καθαριστοῦμε.
Ἔρχεται Λαμπρὴ καὶ θὰ πρέπῃ νὰ εἶνε ὅλα
καθαρά· τὰ ποτήρια, τὰ τζάμια, τὰ παράθυρα,
τὰ ἔπιπλα… Τὰ πάντα καθαρά, καὶ ἡ καρδιά
μας νὰ εἶνε ἀκάθαρτη; Ὅπως οἱ νοικοκυρὲς
ἔχουν μεγάλη φροντίδα γιὰ τὸ σπίτι, ἔτσι νὰ
φροντίσουμε ὅλοι νὰ καθαρίσουμε καὶ τὴν
ψυχή μας ἀπὸ τὶς ἁμαρτίες. Πλυντήριο καὶ
ποτάμι ποὺ καθαρίζει εἶνε ἡ μετάνοια καὶ ἡ
ἱερὰ ἐξομολόγησις. Στὴν ἐξομολόγησι νὰ πᾶ-
με ὅλοι· καὶ ὁ πιὸ ἅγιος ἀκόμα νὰ περάσῃ ἀπὸ
ἱερὰ ἐξομολόγησι, νὰ καθαριστῇ· καὶ ὅταν εἶ-
νε καθαρός, τότε νὰ προσέλθῃ στὴ θεία κοι-
νωνία.
Ἡ θεία κοινωνία, γι᾿ αὐτὸν ποὺ ἑτοιμάστη-
κε, θὰ εἶνε ζωή, θὰ εἶνε ἀπόλαυσις, θὰ εἶνε
φάρμακο, θὰ εἶνε αὐτὸς ὁ Χριστὸς στὴν καρ-
διά του.
Αὐτά, ἀγαπητοί μου, εἶχα νὰ σᾶς πῶ ὡς
πρὸς τὰ προηγιασμένα ἅγια δῶρα.
Συνεπῶς, ὅσοι ἀπὸ σᾶς κάνατε τὴ θυσία νὰ
νηστέψετε σήμερα, ὅσοι ἔχετε προετοιμαστῆ
καὶ ἐξομολογηθῆ τὰ ἁμαρτήματά σας, ὅσοι
αἰσθάνεστε τὸ Χριστὸ μέσα στὴν καρδιά σας,
νὰ πλησιάσετε τώρα ποὺ θὰ βγῇ τὸ ἅγιο πο-
τήριο καὶ νὰ κοινωνήσετε. Οἱ ἄλλοι δὲν πρέ-
πει νὰ κοινωνήσουν, ἀλλὰ νὰ φροντίσουν νὰ
τακτοποιήσουν τὸν ἑαυτό τους, νὰ πλύνουν
μὲ τὴν ἐξομολόγησι τὰ ἀκάθαρτα ποὺ ἔχουν
μέσα στὴν ψυχή τους, καὶ ἔτσι καθαροὶ πλέ-
ον νὰ πλησιάσουν τὰ ἅγια τῶν ἁγίων καὶ νὰ ἑ-
ορτάσουν τὰ πάνσεπτα πάθη τοῦ Κυρίου ἡ-
μῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν ἔνδοξο ἀνάστασί
του· ἀμήν.
(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος..iskiriaki.com.